“Music creates emotions, builds a person’s character and morals“: Vassia Zacharopoulou talks to polismagazino.gr and Michalis Goniotakis about music education in Greece, music as a complete symbolic system as well as her future plans.
Βάσια Ζαχαροπούλου: «τα μουσικά ερεθίσματα δημιουργούν συναισθήματα, διαπλάθουν το ήθος και τον χαρακτήρα»
Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Η μουσική αποτελούσε πάντα στοιχείο ζωτικής σημασίας για την καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο πώς στην αρχαία Ελλάδα τα μαθηματικά και η μουσική θεωρούνταν βασικές επιστήμες. Η μουσική, όπως και τα μαθηματικά και η γλώσσα, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο συμβολικό σύστημα. Είναι ένας κώδικας που ενώνει τους ανθρώπους εθνικά, θρησκευτικά ή ιδεολογικά.
Στο λυρικό θέατρο, μπορεί σε μία παραγωγή όπερας να συνεργαζόμαστε άνθρωποι από κάθε γωνιά του κόσμου. Ακόμη κι αν δεν μιλάει ο ένας τη γλώσσα του άλλου, ο δίαυλος επικοινωνίας μας είναι η μουσική τέχνη που υπηρετούμε.
«Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.” Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Η μουσική είναι μία μα οι τρόποι με τους οποίους διαφορετικοί μουσικοί θα μπορούσαν να αισθανθούν και να ερμηνεύσουν την ίδια ακριβώς μουσική μελωδία είναι πολλοί και ποικίλλοι. Τις περισσότερες φορές μας οδηγεί ο συνθέτης μέσω της παρτιτούρας με σαφείς οδηγίες για το πώς θα ήθελε να ερμηνευτεί κάτι. Παρ’όλα αυτά το ανθρώπινο στοιχείο, η προσωπική εμπλοκή, καθιστούν κάθε εκτέλεση διαφορετική.
Έχουμε ακούσει πολλές φορές την άρια “Sempre libera” από την Τραβιάτα του G. Verdi ερμηνευμένη από σπουδαίες υψιφώνους.Κάθε ερμηνεία της άριας από την εκάστοτε καλλιτέχνιδα είναι μοναδική, χρωματισμένη από τα βιώματά της. Η μουσική του Verdi παραμένει φυσικά μεγαλειώδης!
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Η μουσική παιδεία μόνο θετικό πρόσημο μπορεί να έχει για τη ζωή ενός ανθρώπου. Παρέχει εφόδια που διαμορφώνουν έναν οργανικό τρόπο σκέψης. Εκπαιδεύει την ακοή και την αντίληψη του ατόμου, ασκεί τις γνωστικές λειτουργίες, παρέχει ευκαιρίες για ανάπτυξη του ελέγχου των μυών του σώματος, βοηθάει στην κοινωνικοποίηση του ατόμου. Το αν θεωρείται πολυτέλεια ή ανάγκη είναι υποκειμενικό. Για εμένα που διψούσα ανέκαθεν να ασχοληθώ με την μουσική και να την ανακαλύψω θεωρούνταν ανάγκη. Και σε αυτή μου την ανάγκη είχα πάντα υποστηρικτές την οικογένειά μου, χωρίς την πολύτιμη βοήθεια των οποίων δεν θα μπορούσα να πραγματοποιήσω τις μουσικές μου σπουδές.
Η έλλειψη κρατικής μουσικής ακαδημίας στη χώρα με δωρεάν εκπαιδευτικές παροχές την καθιστά δυστυχώς πολυτέλεια για μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων και αυτό είναι λυπηρό. Η μουσική δεν πρέπει να είναι μία πολυτέλεια προορισμένη μόνον για μυημένους ή προνομιούχους, αλλά ένα αγαθό στο οποίο μπορούν και πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι.
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Αρχικά θα πρέπει να δωθεί στο παιδί η δυνατότητα να εντοπίσει την κλίση του. Αυτό γίνεται παρέχοντας ερεθίσματα. Αν το παιδί από μικρή ηλικία παρακολουθεί παραστάσεις ή έρθει σε επαφή με τον κόσμο της μουσικής μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων που απευθύνονται σε παιδιά ή μίας παιδικής χορωδίας, θα εκφράσει από μόνο του την επιθυμία του να γνωρίσει καλύτερα παραδείγματος χάριν ένα μουσικό όργανο, και μέσω αυτής της διαδικασίας θα αποκαλυφθεί και η κλίση του.
Προσωπικά, σαν παιδί θυμάμαι οτι η μαμά μου με πήγαινε πολύ συχνά να παρακολουθήσουμε παραστάσεις παιδικού θεάτρου, μπαλέτου, καθώς και ορχηστρικές συναυλίες με έργα μεγάλων κλασσικών συνθετών. Η δική μου λοιπόν αγάπη για τη μουσική ξεκίνησε μέσω της γνωριμίας μου με την ορχήστρική μουσική.
Πολύ αργότερα, σαν επαγγελματίας μουσικός πια, είχα τη χαρά να συμμετέχω σε σπουδαία εκπαιδευτικά προγράμματα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Πιο συγκεκριμένα, το 2016, συμμετείχα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ΕΛΣ για εφήβους “Επόμενη στάση: όπερα!”, το οποίο πραγματοποιούνταν με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μαζί με μία ομάδα εκπαιδευτών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κι έναν πιανίστα, στόχος μας ήταν να ευαισθητοποιήσουμε τους νέους ανανεώνοντας την οπτική τους απέναντι στην όπερα.
Σας πληροφορώ ότι το πρόγραμμα πέτυχε τον στόχο του! Πολύ συχνά με επισκέπτονται στα καμαρίνια μετά από κάποια παράσταση παιδιά που παρακολούθησαν εκείνο το πρόγραμμα και με χαρά μου δηλώνουν την αγάπη τους γι’αυτο το είδος που κάποτε τους ήταν σχεδόν άγνωστο. Μάλιστα ένα από αυτά τα παιδια ξεκίνησε κλασσικό τραγούδι.
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Δυστυχώς, δεν θεωρώ ότι λαμβάνει κανείς μία οργανωμένη εκπαιδευτική εμπειρία στα σχολεία. Η έλλειψη υποδομών αλλά και η βαρύτητα που δίδεται στα υπόλοιπα μαθήματα δεν βοηθάνε τα παιδιά να εμβαθύνουν στη γνώση του αντικειμένου, στα πλαίσια πάντα της ηλικίας τους και της αντίληψής τους.
Τα μουσικά ερεθίσματα δημιουργούν συναισθήματα, διαπλάθουν το ήθος και τον χαρακτήρα. Αν απλά τα υποβιβάζουμε ή τα καταργούμε θεωρώντας τα λιγότερο σημαντικά, τότε επεμβαίνουμε λανθασμένα στα πολιτισμικά εφόδια των νεότερων γενεών.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Σαφώς και υπάρχουν! Ευφυείς και πολύ καλά καταρτισμένοι διαφόρων ειδικοτήτων: μαέστροι, συνθέτες, πιανίστες, πνευστοί, ερμηνευτές και πολλές άλλες ειδικότητες μουσικών που υπηρετούν την κλάσσική μουσική μα και άλλα είδη, και διαπρέπουν διεθνώς.
Έχω γνωρίσει εξαιρετικούς μουσικούς της παλαιότερης ή νεότερης γενιάς οι οποίοι μάλιστα έχουν αποτελέσει έμπνευση για την μουσική πορεία μου.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Φέτος έχω τη χαρά να ερμηνεύω στη σκηνή έναν από τους αγαπημένους μου ρόλους, αυτόν της Eliza Doolitle από το μιούζικαλ “Ωραία μου Κυρία” του Bernard Shaw το οποίο θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα.
Στη συνέχεια συμμετέχω στην νεά όπερα του Γιώργου Κουρουπού “Λεπορέλλα ή πίσω από τον τοίχο”, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής τον Ιανουάριο του 2020 σε σκηνοθεσία Πάρι Μέξη.
Λίγο αργότερα, επιστρέφω στο Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια Μαρία Κάλλας (πρώην ΕΛΣ) όπου θα επαναληφθεί το περσινό ανέβασμα της οπερέττας του Jacques Offenbach “Ορφέας στον Άδη” σε σκηνοθεσία Ισίδωρου Σιδέρη.
Επίσης, σε λίγο καιρό μπαίνω στο στούντιο για την μεταγλώττιση της νέας ταινία της Disney “Frozen 2”, που αποτελεί το sequel του πολύ επιτυχημένου “Frozen” (“Ψυχρά κι Ανάποδα”) του 2013. Ο ρόλος στον οποίο δίνω και πάλι τη φωνή μου σε πρόζα και τραγούδι είναι η πριγκίπισσα Άννα. Ανυπομονώ!